Nijmegen, 1 maart 2010
Wees alert op Q-koorts
Ondanks het preventief ruimen van drachtige geiten, lopen mensen dit lammerseizoen nog steeds kans om besmet te raken met de Q-koorts-bacterie. Q-koorts kunt u oplopen door het inademen van de bacterie Coxiella burnetii. Wees alert op de verschijnselen van Q-koorts. Woont u of bent u in gebieden geweest waar Q-koorts voorkomt? Ga dan tijdig naar de huisarts bij klachten zoals koorts (meer dan 38,5 °C) met hoofdpijn of hoesten.
Wat is Q-koorts?
Q-koorts is een infectieziekte die van dieren op mensen kan overgaan (zoönose). In Nederland zijn vooral besmette melkgeiten en melkschapen de bron voor mensen. Q-koorts is niet van mens op mens overdraagbaar. In 2009 zijn er ruim 2300 mensen in Nederland ziek geworden van Q-koorts.
Verspreiding en besmetting
Q-koorts kunt u oplopen door het inademen van de bacterie Coxiella burnetii via de lucht in een gebied waar besmette melkgeiten- en melkschapenbedrijven zijn. Hoe dichter bij het bedrijf, hoe groter de kans op het inademen van de bacterie. Aangenomen wordt dat er een verhoogde kans is op het oplopen van Q-koorts in een cirkel van 5 km rond een besmet bedrijf. In de provincie Noord-Brabant was in 2009 de kans om Q-koorts te krijgen kleiner dan 1 op de 1000. De gebieden kunt u vinden op www.rivm.nl/q-koorts.
Ook kunt u Q-koorts oplopen door direct contact met besmette geiten en schapen, bijvoorbeeld als u met dieren of mest werkt. De bacterie zit niet in het vlees van de dieren. U kunt gerust gepasteuriseerde geiten- of schapenmelk drinken en geiten- of schapenkaas eten, daar kunt u geen Q-koorts van krijgen. Besmette geitenbedrijven mogen geen producten van rauwe melk verkopen. (Wel kunt u het beste voorzichtig zijn met rauwe melk en producten gemaakt van rauwe melk, ook omdat daar andere ziektekiemen in kunnen zitten).
Wanneer kunt u Q-koorts krijgen?
De afgelopen jaren bleek dat mensen het meeste risico lopen op besmetting in de lammerperiode van februari tot en met mei. De tijd tussen besmetting en het ontstaan van klachten is gemiddeld 2-3 weken, oplopend tot 6 weken. Daarom worden de meeste mensen ziek van maart tot en met juli. Buiten deze periode is het risico om Q-koorts op te lopen gering.
Klachten bij Q-koorts
Meer dan de helft van de mensen met Q-koorts heeft nagenoeg geen klachten. Mensen die wel klachten hebben, krijgen meestal (aanhoudende) koorts en heftige hoofdpijn. Andere klachten kunnen zijn: hoesten, spierpijn, gewrichtspijn, koude rillingen, nachtelijk zweten, malaise en vermoeidheid. Bij een ernstig verloop krijgen mensen een longontsteking met droge hoest en pijn op de borst. Sommige mensen krijgen een leverontsteking. Q-koorts komt vaker voor bij mensen die roken. Q-koorts komt weinig voor bij kinderen en baby’s.
Behandeling bij Q-koorts
Woont u of bent u in een gebied geweest waar Q-koorts voorkomt? Ga naar de huisarts als u bovenstaande klachten heeft; zeker buiten het griepseizoen (het griepseizoen is van november tot en met maart). De huisarts beslist of bloedonderzoek nodig is. Als Q-koorts is vastgesteld, dan wordt u meestal behandeld met een antibioticumkuur. Na Q-koorts kunt u lang last houden van vermoeidheid. Sommige mensen hebben meer dan een jaar last van deze vermoeidheid. De vermoeidheid is niet te behandelen, maar zal uiteindelijk wel verdwijnen.
Wie kunnen ernstig ziek worden van Q-koorts?
Iedereen kan Q-koorts krijgen. De kans om ernstig ziek te worden na besmetting is groter voor zwangere vrouwen, mensen met een hartklepafwijking of mensen die een hartoperatie hebben gehad in het verleden, en mensen met een afweerstoornis (bijvoorbeeld door kanker of door medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken). Vooral deze personen wordt aangeraden om tijdig naar de huisarts te gaan bij klachten. Hoe eerder u behandeld wordt, hoe beter.
Maatregelen
Voor besmette melkgeiten- en melkschapenbedrijven zijn verschillende maatregelen ingesteld. Zo worden onder andere melkgeiten en melkschapen in Nederland gevaccineerd en vanaf eind 2009 zijn drachtige dieren geruimd op besmette bedrijven. De verwachting is dat er hierdoor minder mensen ziek zullen worden de komende jaren.
Bezoek aan kinderboerderijen
Dieren op kinderboerderijen hebben zelden Q-koorts. Omdat veel mensen contact hebben met deze dieren worden er toch maatregelen genomen. In het zuiden van Nederland zijn schapen en geiten op kinderboerderijen al in 2009 gevaccineerd. Vanaf 2010 worden alle schapen en geiten op kinderboerderijen elders in Nederland gevaccineerd. Het risico op besmetting is door vaccinatie veel kleiner, maar niet nul.
Kinderboerderijen hebben een hygiënecode en sinds kort is er ook een keurmerk zoönosen (dierziekten) voor kinderboerderijen Dit geeft aan dat de kinderboerderij voldoende maatregelen neemt om dierziekten te voorkomen, en bij (eventuele) Q-koorts de juiste maatregelen neemt om besmetting van bezoekers te voorkomen. Zorg ook voor goede hygiëne, bijvoorbeeld handen wassen na het aanraken van stro of dieren, als u een kinderboerderij bezoekt.
Meer weten? www.ggdregionijmegen.nl (pagina over Q-koorts)
